I, że nie opuszczę cię aż do....

Stając przed ołtarzem, przysięgamy sobie miłość do grobowej deski, w zdrowiu i w chorobie, w doli i niedoli, w biedzie i bogactwie. Wierzymy, że ta przysięga poprzedzona często długotrwałymi przygotowaniami i wydanym mnóstwem pieniędzy, połączy nas świętym węzłem małżeńskim na wieki wieków amen.

Niestety prawda jest taka, że przysięga niczego nie gwarantuje, bo to nie formułka czyni małżeństwo, ale ludzie, którzy ją wypowiadają. Jeśli są świadomi swoich decyzji i powagi słów, które padają z ich ust w obecności kapłana i świadków to jest duża szansa, że rzeczywiście będą ze sobą do grobowej deski. Co, jednak jeśli jedno z nich albo nawet oboje już na tym etapie nie są w stanie sprostać wymogom, jakie stawia sakramentalny związek małżeński?

W kościele katolickim nie funkcjonuje pojęcie rozwodu czy unieważnienia małżeństwa. Nie ma możliwości rozwiązania małżeństwa zawartego przed Bogiem. „Co Bóg złączył niech człowiek nie rozdziela” - to krótkie stwierdzenie zawiera w sobie całą istotę sprawy. Nikt, nawet sam Papież, nie ma prawa rozerwać przysięgi, którą małżonkowie składają sobie przed ołtarzem. Przysięga małżeńska w swej istocie jest nierozerwalna.

Co zatem z tak popularnymi ostatnio unieważnieniami? Otóż jak wspomniałam wyżej, nie ma w kościele katolickim czegoś takiego jak unieważnienie małżeństwa. Jest to sformułowanie błędne i wynikające głównie z niewiedzy. Istnieje natomiast pojęcie stwierdzenia nieważności małżeństwa. Czyli orzeczenie, że dany sakrament nigdy nie został zawarty, nigdy nie istniał.

Żeby przysięga wypowiedziana w trakcie sakramentu małżeństwa miała swoją moc 'prawną' muszą być spełnione pewne warunki. Jeśli nie zostaną one spełnione i wystąpią określone przeszkody, wtedy przysięgę małżeńską uważa się za nieważną. Warto jednak zaznaczyć, że niespełnienie tychże warunków może wyjść na jaw już podczas uroczystości, jak i długo po niej.

Co może stanąć na drodze do szczęścia współmałżonków i spowodować nieważność przysięgi?

1. Przeszkody małżeńskie

2. Wady zgody małżeńskiej

3. Braki w formie zawarcia związku

Jeśli istnieje podejrzenie, że wystąpiła, któraś z tych przeszkód, małżonkowie mogą zwrócić się do Metropolitarnego Sądu Kościelnego z wnioskiem o zbadanie czy w ich przypadku doszło do ważnego zawarcia małżeństwa. Sąd w toku wnikliwego i często dość długotrwałego procesu wydaje opinię na temat ważności. Jeśli ktoś uzyskał z sądu kościelnego opinię o nieważności małżeństwa, oznacza to, że jego małżeństwo nigdy tak naprawdę nie zaistniało.

Proces w sądzie duchownym rozpoczyna się jak już wyżej wspomniałam, wniesieniem skargi, w której należy zawrzeć dane współmałżonków, uzasadnienie żądania oraz materiał dowodowy. Dołączyć należy również świadectwa ślubu kościelnego oraz dokumenty dotyczące rozwodu cywilnego. Dowodami w procesie są zeznania stron oraz świadków, opinie biegłych sądowych, dokumenty oraz domniemania. Proces może toczyć się bez udziału jednej ze stron, jednakże musi zostać ona poinformowana o trwającym procesie. W sądzie duchownym nie ma 'klasycznych' rozpraw, a przesłuchania stron i świadków odbywają się wyłącznie w obecności sędziego i notariusza.

Wydany w I instancji wyrok z automatu podlega apelacji w II instancji. Dopiero dwa jednomyślne wyroki za nieważnością skutkują wydaniem prawomocnego orzeczenia i zezwalają obu stronom na zawarcie ważnego sakramentu małżeństwa. Jedynie, jeśli nieważność orzekana jest z powodów natury psychicznej, mogą następować obostrzenia mówiące o tym, że dana strona może zawrzeć nowy sakramentalny związek jedynie za zgodą władz kościelnych.

Na koniec kwestia, która najbardziej nurtuje tych, którzy chcieliby zwrócić się ze skargą do Sądu Metropolitalnego, czyli ile to kosztuje. Ceny za opłaty procesowe uzależnione są od diecezji, więc na temat dokładnych kosztów należy dowiadywać się w diecezji, do której należymy. Na cały proces składa się opłata procesowa za I instancję, opłata procesowa za apelację, czyli II instancję i niekiedy dochodzą do tego jeszcze koszty biegłego.

Czas trwania procesu w sądzie kościelnym średnio wynosi ok. 2-3 lat, jednak bywają i takie procesy, które ciągną się dużo dłużej.